Innovatie is een bijproduct

Wat verstaan creatief ondernemers zelf eigenlijk onder ‘innovatie’ en komt dat overeen met het beeld dat de wetenschap van de sector heeft? Wijngaarden, Hitters en Bhansing, allen verbonden aan de Erasmus Universiteit, zochten het uit.

De ontwikkeling van creatieve producten kenmerkt zich door de continue zoektocht naar verbeteringen en aanpassingen van producten en niet door de reproductie van een of twee bestaande producten. Of het nu gaat om het ontwikkelen van een website, een kunstwerk of een theaterproductie, elk cultureel product is relatief nieuw. De creatieve industrie is mede daardoor een sector die sterk in verband gebracht wordt met innovatie.

Welke innovatie?
Innovatie is, net als ‘de creatieve industrie’, een begrip waar verschillende definities van bestaan. Vaak gaat het om (kostbare) technische ontwikkelingen van producten of processen of het succesvol implementeren van nieuwe producten of diensten, waarbij het commercieel succes een van de factoren is waaraan het ‘succes’ van een innovatie wordt afgemeten. Soms omvat de term de meer vloeiende beweging van een ontwikkeling, kleine aanpassingen aan producten bijvoorbeeld. En zo zijn er nog veel meer vormen van innovatie. Ieder met eigen eigenschappen, afhankelijk vanuit welke context je innovatie bekijkt. Dat alles maakt het lastig om te praten over innovatie in de creatieve industrie, want over wat voor innovatie hebben we het dan? Wanneer we in gesprek gaan over de meerwaarde van de creatieve industrie voor innovatie, is het goed om eerste te kijken of we het wel over dezelfde soort innovatie hebben.

Ook in de gesprekken die de onderzoekers met verschillende ondernemers hadden, kwamen verschillende definities naar voren. Opvallend was dat innovatie vaak als een ‘ver van hun bed show’ werd gezien, iets wat vooral in andere sectoren plaatsvindt. Maar wanneer de onderzoekers doorvroegen, werd duidelijke dat innovatie toch ook binnen de creatieve industrie een belangrijke factor is. Alleen in verschillende vormen. Drie ideeën over innovatie kwamen terug:

Innovatie als iets compleet nieuws | Het ‘nieuwe’ kan gevonden worden in een nieuwe technologie, nieuwe technieken, processen of materialen. Innovatie heeft in deze context een vrij technische invalshoek. Denk aan de ontwikkeling van de 3d-printer of het ontstaan van Tesla (auto)

Innovatie als bijdrage aan de maatschappij | Innovatie gaat niet om het maken van iets nieuws, maar om iets dat een bijdrage levert aan de maatschappij. Uber wordt als voorbeeld genoemd, omdat het de taxiwereld veranderd. Maar ook community-art-projecten vallen onder deze definitie, omdat ze veranderingen teweegbrengt in de samenleving.

Innovatie als vernieuwing | Verschillende creatieve ondernemers gaven aan niet bezig te zijn met het ontwikkelen van nieuwe producten, maar bezig te zijn met het vernieuwen van hun producten. Innovatie is daarbij niet het doel, maar een middel om te het beroep van creatieve ondernemer uit te voeren. Innovatie is in dit idee vooral een persoonlijke aangelegenheid. Het hoeft niet een grote doorbraak te zijn, maar moet op persoonlijk niveau vernieuwend zijn.

Innovatie, zo sluiten de onderzoekers af, kan het best gezien worden vanuit een aantal verschillende invalshoeken. Innovatie is geen doel op zich in de creatieve industrie, maar vaak een bijproduct van de ontwikkeling van nieuwe ideeën en de uitkomst van een open en onderzoekende houding ten opzichte van de omgeving. Om die kracht te blijven behouden, is het belangrijk het succes van innovaties in deze sector niet af te meten aan de hand van commerciële factoren.