Culturele pensioenen

Download het rapport

De Sociaal Economische Raad (SER) en de Raad voor Cultuur (RvC) constateren gezamenlijk dat ‘de arbeidsmarktsituatie in de culturele sector zorgwekkend is”. Voor diegene die werkzaam is in de breder culturele sector van 250.000 medewerkers waarvan ruim 100.000 zzp’ers, is dat niets nieuws onder de zon. Wat wel schokkend is, is de totale wanverhouding tussen de omvang van de problemen en de aangereikte oplossingen. Minister Bussemaker heeft op het moment van schrijven slechts twee miljoen bestemd om de positie van kunstenaars op de arbeidsmarkt te verbeteren.

Deze twee schamele miljoenen gaan overigens naar “maatregelen die het ondernemerschap in de culturele sector ondersteunen” zo schreef minister Bussemaker op 11 april jl. Deze miljoenen worden dus niet gebruikt voor het verhogen van de werkgelegenheid in de sector, het versterken van de onderhandelingspositie van culturele ondernemers of het verbeteren van de toegang tot sociale verzekeringen. Toch zijn dat allemaal urgentere en belangrijkere problemen dan het gepercipieerde gebrek aan ondernemerschap.

Er is al helemaal geen politieke aandacht voor pensioenen in de culturele sector. Dit is niet omdat er geen pensioenproblemen zijn. Het SER rapport stelt zelfs (p. 15): “omdat [culturele] zzp’ers vaak onvoldoende financiële ruimte hebben, krijgt pensioenopbouw in de praktijk weinig prioriteit.” Het gebrek aan aandacht wordt veel meer veroorzaakt doordat de culturele sector andere, grotere en urgentere problemen kent. Je maakt je als cultureel ondernemer c.q. kunstenaar niet druk om je inkomen in de verre toekomst als je inkomen vandaag onder druk staat. Voor hele grote groepen ondernemers in de culturele sector is pensionering een zegen. De AOW is immers hoger dan het inkomen uit de culturele bedrijfsvoering.

Toch is het gebrek aan urgentie geen reden om geen onderzoek te doen naar pensioenen in de culturele sector. Er is behoefte aan een beter beeld van de problematiek. Welke problemen zijn er nu eigenlijk, hoe groot zijn deze en wat zijn de belangrijkste oorzaken? Maar nog veel meer dan het beter in kaart brengen van de huidige problemen probeert dit rapport nieuwe, innovatieve oplossingen te vinden voor de pensioenen van culturele ondernemers. Het is duidelijk dat het huidige systeem niet werkt. Maar hoe willen we het dan wel?

Rapport

Dit rapport probeert niet terug te kijken, maar juist vooruit. Toch besteden we een heel hoofdstuk aan de analyse van de huidige situatie. Immers een probleem kennen is de helft van een oplossing. Lees hier het volledige rapport.

v.d. Born, Arjan. v.d Laan, Gerwin. Wolsing, Lisa. (2017). Culturele pensioenen voor en van culturele ondernemers. Waarom radicale design thinking oplossingen nodig zijn om culturele ondernemers een goed pensioen te bieden