Een andere blik: de samenwerking tussen kunstenaars en het bedrijfsleven
Download het rapport
De creatieve industrie is een sector die leunt op innovatie. De ontwikkeling van creatieve producten kenmerkt zich door de continue zoektocht naar verbeteringen en aanpassingen van producten en niet door de reproductie van één of twee bestaande producten. Of het nu gaat om het ontwikkelen van een website, een kunstwerk of een theaterproductie, elk cultureel product is in zekere mate nieuw en innovatief. Het is daarom niet voor niets dat er veel aandacht is voor de eventuele voordelen van een samenwerking tussen creatieven en organisaties buiten de creatieve industrie.
In deze notitie kijken we naar de samenwerking tussen de ‘kunstzinnige’ tak van de creatieve industrie en het bedrijfsleven? Op welke manier werken zij samen en welke potentie heeft deze samenwerking om tot innovaties te komen? Met deze notitie hebben we een bijdrage willen leveren aan het onderzoek naar de samenwerking tussen kunstenaars en het bedrijfsleven.
Designers en kunstenaars
Eén van de belangrijkste conclusies die we willen trekken, is dat we, wanneer we het hebben over de samenwerking tussen creatieve industrie en bedrijven, goed moeten bepalen over welke vertakking binnen de creatieve sector we het hebben. Over het algemeen kunnen we concluderen dat samenwerkingen tussen designers en bedrijven vaker voorkomen dan samenwerkingen die bedrijven aangaan met kunstenaars uit de kern van de creatieve sector. Dat is ook logisch: de activiteiten die zij uitvoeren zijn vaak gericht op nieuwe ontwikkelingen voor hun klanten. Wat niet wil zeggen dat er geen rol voor kunstenaars is weggelegd. De aangehaalde voorbeelden zijn wat ons betreft daar het bewijs voor. Omdat kunstenaars vaker werken aan persoonlijke ontwikkeling van mede- werkers, het kritisch kijken naar processen en het doorbreken van vaste denkpatronen, is de uitkomst van hun interventie ook moeilijker te meten. Dit maakt het zowel voor bedrijven spannender om hen in te huren als voor onderzoekers moeilijker om hun invloed op het bedrijfsleven te kwantificeren.
Conclusie
Als we kijken naar de succesfactoren die we zowel uit de interviews als uit de aanwezige literatuur kunnen halen, komen we tot een volgende conclusie. De samenwerking tussen kunstenaars en het bedrijfsleven kan op verschillende niveaus plaatsvinden, maar het draait allemaal om de ‘andere blik’. Denk aan artistieke interventies, waarbij kunstenaars ingezet worden om sociale netwerken in beweging te krijgen of werknemers/-gevers te ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling. En denk ook aan samenwerkingen waarbij kunstenaars samen met bedrijven nadenken over nieuwe toepassingen van materiaal en/of bijdrage aan nieuwe innovaties. In beide gevallen is een persoonlijk ‘klik’ tussen samenwerkingspartners (opdrachtgever) en kunstenaar van belang. Er moet vertrouwen zijn dat de samenwerking goed gaat verlopen. Zeker wanneer het gaat om artistieke interventies, is dit vertrouwen de basis van de samenwerking. Dit effect is extra sterk bij een samenwerking waar leidinggevenden en eigenaars van bedrijven betrokken zijn. Door meerdere partijen werd gesproken van ‘leiders met lef’. Als leidinggevenden of management interesse tonen in deze vorm van samenwerking, is de kans groter dat medewerkers er ook vertrouwen in krijgen. Hierbij is het dus goed om vooraf af te spreken wat de samenwerking precies inhoudt, zodat beide partijen hun eigen inbreng in de samenwerking hebben.
Rapport
Deze notitie is geschreven vanuit het Creatief Ondernemerschapslab, een onderzoeksgroep binnen Tilburg University. De onderzoeksgroep is mede gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek [beursnummer 407-12-008] en de Kunstenbond. Lees hier het volledige rapport.
Voor het rapport maakten we gebruik van de expertise van onder andere Art Partner, CultuurmijOost, Het Instituut en Museum van Bommel van Dam
Van Vliet, Koen en Wijkhuijs, Jozien (2018). Een andere blik: een onderzoek naar samenwerking tussen kunstenaars en het bedrijfsleven